Łyska
(Fulica atra)
Występowanie i siedlisko
Łyski, powszechnie znane jako kurki wodne, występują w umiarkowanych
strefach klimatycznych zarówno Eurazji, Afryki Północnej, Indii i południowowschodniej
Azji, a nawet Nowej Gwinei, Australii i Nowej Zelandii. Zasiedlają
wszelkie zbiorniki wodne, a nawet wody wolno płynące, wszędzie tam gdzie istnieje
dość szeroki pas trzcin, bądź innych roślin przybrzeżnych. Preferują płytkie wody z
bogata roślinnością. Potrafią wtedy osiągnąć zaskakująco dużą liczebność. Nie gardzą
również parkami lub miejscami zrzutu ciepłej wody. Po okresie lęgowym łyska
spotykana jest także na wybrzeżu morskim.
Charakterystyka ogólna
Łyska jest ptakiem wielkości kaczki i waży do kilograma, przy czym samce są
nieznacznie większe. Jej specyficzny wygląd jest nie do pomylenia na wodzie, gdyż na
tle ciemno czarnego upierzenia odcina sie biały dziób z przechodzącą na czoło,
również biała, naroślą tworzącą blaszką. Nogi ma długie, zielonoszare, a przy ciele
pomarańczowe. Miedzy palcami brak jest błony pławnej, która zastępują płatki skórne
wycięte w karb. Pisklęta mają na głowie czerwonofioletowy puch, osobniki
młodociane zaś są ciemnoszaro-brazowe z białawą przednią częścią ciała, przy czym w
październiku i listopadzie staja sie nieodróżnialne od osobników dorosłych.
Odżywianie
Dieta łyski składa sie przede wszystkim z pokarmu roślinnego. Chodzi tu
głównie o delikatne części roślin wodnych, za którymi chętnie nurkuje, potrafiąc sie
zanurzyć nawet do 6,5 m. Zjada poza tym nasiona traw i jagody. Nie gardzi pokarmem
zwierzęcym, a są to wszelkie owady, drobne kręgowce, skrzek +ab lub ikra ryb. W
zimie zadowala sie także odpadkami komunalnymi. Pisklęta karmione są najczęściej
bezkręgowcami.
Rozmnażanie i rozwój
Przygotowania do lęgów zaczynają sie już wczesna wiosna i objawiaja sie
zaciekła obrona swojego rewiru. Na wywalczonym skrawku terenu budowana jest z
badyli i liści trzcin obszerna platforma, zazwyczaj pływająca na lustrze wody i dobrze
ukryta w gąszczu przybrzeżnej roślinności. Samica składa do 10 jaj i znosząc jaja w
odstępach 1-2 dniowych. Wysiadywanie trwa 23-25 dni i następuje po zniesieniu
ostatniego jaja. Łyski są troskliwymi rodzicami i wodzą już kilkudniowe pisklęta, które
po 3 tygodniach zaczynają nurkować. Po 8 tygodniach młode są już lotne i zdolne do
samodzielnego życia. Wówczas rodzice biorą sie do drugiego lęgu- samica wysiaduje
jaja, a samiec opiekuje sie jeszcze młodymi z poprzedniego wychowu. W przypadku
strat lęgu ptaki przystępują do kolejnych prób, gdyż młode mogą wyprowadzać aż do
lipca.
Zachowanie
Łyskę spotyka sie praktycznie tylko i wyłącznie na wodzie, prawie wcale nie
wychodzi na lad. Jest płochliwa i choć lata dobrze, to wbrew pozorom nie zrywa sie
często do lotu, gdyż robi to niezdarnie, rozpędzając sie na tafli wody. W locie ma
charakterystyczna sylwetkę z wyraźnie wyciągniętymi do tyłu dużymi nogami. W
przypadku straty gniazda samica potrafi podrzucić jaja do sąsiadujących gniazd, nie
zważając na to kto jest ich właścicielem.
Ekologia gatunku
Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej. Łyska jest obok
kaczki krzyżówki najliczniejszym polskim ptakiem wodnym. Nie przeszkadzają jej
zanieczyszczone wody, a wręcz ułatwiają przetrwanie srogich zim. Jej liczebność
obniżyła sie tylko na terenach zasiedlonych głównie przez norkę amerykańską. Jej
agresywne nastawienie może wpływać negatywnie na gniazdowanie innych gatunków
ptaków wodnych.