Kuropatwa
(Perdix perdix)
Występowanie i siedlisko
Kuropatwy zasiedlają rozległy obszar umiarkowanej strefy klimatycznej od środkowej Europy po południowo zachodnią Syberie i Chiny.
W Polsce występują na niżu i są raczej ptakami średnio licznymi.
Preferują tereny rolnicze poprzecinane miedzami, nieużytkami i łąkami.
Przebywają także na polach uprawnych i ugorach, wszędzie tam, gdzie jest odpowiednia roślinność dająca schronienie i pokarm.
Charakterystyka ogólna
Kuropatwa jest ptakiem o okrągłej postaci i osiągającym 450 gramów wagi.
Ma ona przednią cześć głowy, okolice oczu i dzioba, rdzawoczerwone.
Wole i spód ciała są marmurkowo szare.
Grzbiet i skrzydła są brązowo szare z czarnymi, popielatymi i rdzawymi plamkami, przy czym skrzydła są bardziej brązowe.
U kogutów i starych samic występuje na piersi kasztanowo brązowa plama w kształcie podkowy.
Jedynym pewnym sposobem rozpoznawania płci kuropatw jest sprawdzenie piórek na barkówkach i pokrywach skrzydłowych.
U koguta na przedłużeniu stosiny tych piórek widać wąska białawą smugę, a na piórkach ponadto rdzawe plamki.
Kury maja zamiast tych plamek kilka dwa do czterech jasnopłowych, poprzecznych prążków.
Młode osobniki mają węższe lotki dłoniowe niż ptaki dorosłe i nogi żółtoszare, a nie niebieskoszare.
Odżywianie
Baza pokarmowa kuropatw są przede wszystkim nasiona chwastów.
Zjadają także ziarna zbóż, jagody, pączki roślin, trawy i zioła.
Ponadto żywią się różnymi bezkręgowcami.
Pisklęta zaś hołdują dewizę dzióbać wszystko co się da, a najbardziej to, co sie rusza.
Dlatego ich łupem najczęściej padają owady.
Rozmnażanie i rozwój
Do toków przystępują zaraz po roztopach, czyli najczęściej na przełomie lutego i marca.
Ptaki łączą sie wówczas w pary i zajmują odpowiadający im teren, którego dzielnie Bronią.
Prym w tym wiedzie oczywiście kogut.
Kura zaczyna budowę gniazda.
Są to dołki wygrzebane w ziemi, wyścielone kilkoma źdźbłami.
Lecz kura robi ich kilka i wybiera najlepsze.
Składa 12 do szesnastu jaj i siedzi na nich wytrwale 23, 25 dni.
Pisklęta są bardzo samodzielne od początku, a ich największym wrogiem jest pogoda, głównie opady.
Deszcz przemacza je i zmniejsza bazę żerową.
Młode wodzone są przez oboje rodziców, matka je prowadza, a ojciec nad nimi czuwa.
Po 10 do 15 dniach są zupełnie lotne, a po stu osiągają masę dorosłych ptaków.
Zachowanie
Kuropatwy, poza okresem toków, żyją w rodzinnych stadkach złożonych z rodziców i młodych.
Na okres zimowy mogą łączyć sie w większe stada do kilku rodzin.
Są ptakami terytorialnymi, dlatego raz wypatrzonych kuropatw można się spodziewać w obrębie tego samego miejsca.
Żerują w dzien. i niepłoszone przebywają w miejscu, w którym zapadły o świcie.
Przy wysokich śniegach podchodzą do gospodarstw, gdzie jest łatwiej zdobyć pokarm.
Ekologia gatunku
Liczebność kuropatw została zmniejszona zasadniczo tylko z winy człowieka.
Wielohektarowe, monokulturowe uprawy, używanie chemikaliów do usuwania chwastów i owadów, zwiększona mechanizacja rolnictwa, wzrost liczby drapieżników lisa i kruka spowodowały, że na wielu obszarach ptaki te stały sie nieliczne.
Jej re introdukcja i introdukcja powinna wiec być propagowana i wspierana, a pierwszym krokiem ku temu powinno być zmniejszenie negatywnych wpływów wyżej wymienionych czynników.
Słowniczek
Cieki – o nogach kuropatwy.
Czyrykanie – odgłos wydawany przez kuropatwę.
Podsyp. – karmisko zimowe dla kuropatw.
Farbówki. – ledwo co dorosłe kuropatwy.
Kogut. – samiec kuropatwy.
Kura. – samica kuropatwy.
Lęg. – wyprowadzone młode.
Lotki. – pióra na skrzydłach umożliwiające lot.
Młódki. – młodociane kuropatwy.
Pierzenie się. – zmiana upierzenia u ptaków.
Podkowa. – brazowe upierzenie na klatce piersiowej kuropatwy.
Toki. – gody kuropatw.
Zgrzebła. – inaczej cieki.
Zielonki. – młode kuropatwy.
Zierniki. – oczy.