Dzik
Zwierze zaliczane do parzystokopytnych.
Występuje na wszystkich kontynentach.
W zależności od miejsca zamieszkania, występują u niego różnice morfologiczne, dobrym przykładem jest guziec, posiadająca szable zawinięte nawet do 30 centymetrów poza górną granice szczęki.
Na wolności rzadko się to zdarza, ale szacuje sie, że dzik dożywać może nawet do dwudziestu lat .
Występowanie i siedlisko
Dziki jako środowisko bytowania, obierają zazwyczaj spore kompleksy leśne,
usiane młodnikami, w których to czują sie najpewniej.
W okresie letnim nie gardzą również noclegiem w trzcinowiskach, a nawet w łanie zboża najczęściej żyta.
W okresie jesiennym ich ulubionym matecznikiem stają się, wielkoobszarowe łany
kukurydzy, z których wychodzą jedynie aby zaczerpnąć wody, lub poddać sie błotnej
kąpieli w babrzysku.
Miejsce spoczynku, zazwyczaj dostosowane jest do panujących warunków.
W okresie mokrym i deszczowym próżno będzie szukać dzików, w
podmokłych trzcinowiskach, wybiorą one raczej suche, gęste świerkowe młodniki
podszyte trawą.
W okresie upałów, niechętnie wybiorą za dzienna ostoje łany zbóż,
wystawiając się na gorące promienie słoneczne.
Preferować będą natomiast podmokłe młodniki, a nawet trzcinowiska w okolicach cieków wodnych.
Dlatego też poszukując dzików, w łowisku zwracać należy dużą uwagę na panujące warunki pogodowe.
W okresie zimy barłogi dzików często są wyściełane gałęziami, i mchem stanowiąc
sypialnie dla kilku dzików śpiących przysłowiowym pokotem, przylegając jeden do
drugiego, i zapobiegając w ten sposób przed nadmierną utratą ciepła.
W zimowych barłogach w trzcinowiskach dziki potrafią budować z trzcin dużej wielkości budy, w
których to chronią sie przed mrozem oraz obfitym opadem śniegu.
Charakterystyka ogólna
Dzik z wyglądu jest nieco podobny do świni domowej.
Jednak podobieństwo to wynikające z przynależności do jednej systematycznej rodziny, jest na tyle małe iż
nie da sie pomylić przedstawicieli obu gatunków.
Sylwetka dzika jest mniej okrągła, wyglądająca na ciosaną z dużej beli drewna.
Ubarwienie sukni w zależności od genotypu może przechodzić od szarej, poprzez brązową aż do całkowicie czarnej.
Zdarzają sie również dziki łaciate ich wyprawiona skóra bywa często piękną ozdobą
myśliwskiego domostwa.
Łeb dzika jest masywny o silnie wydłużonej części
przedniej, tworzącej gwizd, zakończony czułą tabakierą, oraz orężem składającym sie z
kłów dolnej szczęki szabel oraz górnej szczęki fajek.
Rozwój oręża występuje zarówno u samców jak i samic, z tą różnicą że kły lochy nazywane hakami
zatrzymują sie w rozwoju poprzez zasklepienie od strony części wzrostowej.
Oczy dzików są małe, ostrość wzroku jest również słaba dziki uważa sie za krótkowidzów.
Z zadu dzika wyrasta chwost będący najlepszym wskaźnikiem stanu psychicznego
zwierzęcia.
Chwost opuszczony znamionuje dzika spokojnego, falujący lub kręcący sie
świadczy iż dzik jest podekscytowany.
U dzika zdenerwowanego lub zaniepokojonego, chwost uniesiony jest pionowo do góry.
Nogi dzika, zwane biegami są krótkie i dość grube, przystosowane do dużych obciążeń, zakończone są parzystymi rapetami oraz
szpilami, wyraźnie odbijającymi sie na śniegu lub na mokrym podłożu.
U dzików rysuje sie dość wyraźny dymorfizm płciowy.
Wraz z wiekiem coraz bardziej wyraźne stają sie różnice wyglądu, pomiędzy samcem a samicą.
U odyńców przód staje się bardziej masywny, zad natomiast staje sie mniejszy, silnie umięśniony.
Sylwetka lochy wygląda bardziej jednolicie a masa ciała rozkłada sie równomiernie na całej długości
zwierzęcia.
U odyńców występuje również pędzel, okrywa włosowa napletka dobrze
widoczny u dorosłych osobników.
W zależności od warunków bytowania dziki osiągać mogą różne przyrosty masowe.
Zdarza sie że przelatek z łowiska bogatego w kukurydze osiągnie większą
masę, od wycinka żyjącego w łowisku mniej zasobnym w tak kaloryczne pożywienie.
Klasy wiekowe dzików według których prowadzony był odstrzał przez długi czas
ustalane były na podstawie wagi dzika.
Obecnie zgodnie z założeniami biologii podział ten determinowany jest wiekiem dzików.
I tak w pierwszym roku życia dzik jest warchlakiem, w drugim staje sie przelatkiem, a następnie wycinkiem bądź lochą.
Szczyt formy osobnik zazwyczaj osiąga koło szóstego roku życia, ze statystyk wynika jednak,
Iż rzadko który dzik dożywa tak długo w naszych łowiskach.
Powinien on wtedy ważyć około sto pięćdziesiąt, dwieście pięćdziesiąt kilogramów , biorąc pod uwagę płeć oraz warunki bytowe danego
osobnika.
Odżywianie
Gatunek uważany jest za wszystko żerny z przewagą pokarmu roślinnego.
W zależności od miejsca występowania menu dzika jest zmienne i dostosowane do
aktualnie dostępnej bazy żerowej.
Z owoców lasu dziki najchętniej żerują na owocach dębu oraz buka, jak również na kłączach rozmaitych roślin.
W przypadku braku wystarczającej ilości pożywienia wybierają sie w odwiedziny na pola, gdzie chętnie
żerują na ziemniakach, zbożu, zwłaszcza owsie oraz pszenicy, kukurydzy, oraz
wszelkich możliwych płodach, rolnych oraz owocach. żerowanie to odbywa sie
zazwyczaj na nasz koszt, w związku z tym dobrze jest zadbać o to, aby w czasie
wegetacji pól, dziki miały zapewniony spokój, oraz żer w lesie, w postaci poletek,
żerowych lub pasów zaporowych.
Z pokarmu zwierzęcego podobnie jak z roślinnego dzik nie wybrzydza niemal niczym.
Z chęcią żeruje na larwach, jajach ptasich, rybach, myszach, a nawet nie gardzi padliną.
Rozmnażanie i rozwój
Okres huczki u dzików zazwyczaj przypada na połowę listopada, wtedy to
dziki, zbierają sie w potężne watahy, aby odbyć gody.
Na czas huczki, do watach dochodzą samotniczo dotąd żyjące odyńce, aby pokonać rywali i zdobyć
pierwszeństwo do pokrycia loch.
Termin huczki został jednak tak bardzo zachwiany, że zdarza sie ona nawet wczesną wiosną a i bywały przypadki że huczka odbywała się,
w okresie letnim zachwianie to spowodowane jest często zbyt szybkim,
przystępowaniem do godów osobników młodych.
Ciekawostką jest, że w akcie kopulacji orgazm u samców trwa nawet do 20 minut.
Ciąża u loch trwa około 110 dni.
Zakładając, że huczka odbyła sie planowo, warchlaki na świat przychodzą w marcu lub
kwietniu.
W zależności od wieku oraz kondycji, locha wydaje na świat od 1 do 10
młodych.
Do wyproszenia dochodzi w przygotowanym przez lochę barłogu, z którego
warchlaki nie wychodzą przez pierwsze dni życia.
Młode karmione są mlekiem matki przez około 100 dni, następnie mleko zastępowane jest pokarmem pobieranym przez
dorosłe dziki.
Strzelenie lochy podczas okresu laktacji, zazwyczaj powoduje śmierć
głodową, u warchlaków, w przypadku, gdy uda im sie przeżyć, stają sie łatwym łupem,
lisów oraz innych drapieżników.
Przez okres pierwszych kilku miesięcy życia, locha
bardzo agresywnie broni swojego potomstwa przed ewentualnym zagrożeniem.
Charakterystyczna suknia w pasy, zanika u warchlaków po około pół roku życia.
Pierwsza suknia zimowa, ma zazwyczaj rudawy odcień.
Dziki osiągają zdolność reprodukcyjną, zazwyczaj w 18 do 20 miesiącu życia.
Coraz częstsze w przeciągu ostatnich lat są huczki, w których udział biorą roczne loszki, wydając na świat jedno, rzadziej
dwa, słabe warchlaki.
Dymorfizm miedzy osobnikami, męskimi a żeńskimi zaczyna
zarysowywać się, w drugim roku życia.
W trzecim roku rozwoju nie ma już większego problemu, z rozpoznaniem płci osobnika nawet ze znaczącej odległości.
Zachowanie
Dziki są zwierzętami prowadzącymi w miarę systematyczny tryb życia.
Wypracowują ulubione ścieżki, weksle, oraz ulubione żerowiska.
Nieniepokojone potrafią z dokładnością do kilku minut pojawiać sie w tych samych miejscach
żerowych w przeciągu wielu dni.
Wychodząc na żer, lub na teren otwarty zazwyczaj wybierają drogę pod wiatr, aby mieć rozeznanie co może je czekać, po opuszczeniu
bezpiecznych gęstwin.
Najostrożniejsze są z reguły stare odyńce, oraz lochy prowadzące watahę, każda wataha bez względu na podział wiekowy prowadzona
jest przez lochę, i to ona opuszcza jako pierwsza młodnik, wyruszając na żer lub
podczas ucieczki.
W obecnych czasach, dorosłe dziki nie mają prawie innych wrogów
niż człowiek, ataki wilków są sporadyczne.
Pomimo swojej ostrożności dziki prowadzą dość głośny tryb życia, dostosowując odgłosy do sytuacji.
I tak potrafią rechtać z zadowolenia, wydawać pomruki lub głośno ciamkać, i mlaskać podczas
żerowania.
Równie głośno dziki oddają sie ulubionym kąpielom błotnym, podczas
których pozbywają sie pasożytów, ze skóry, oraz wzmacniają pokrywę pancerzowa to
w przypadku odyńców, przygotowujących sie do huczki.
Młode dość często kwiczą, na skutek walk z rówieśnikami o znaleziony smaczniejszy kąsek.
Zaniepokojone dziki wydają charakterystyczny odgłos fuknięcia, polegający na głośnym wydechu powietrza,
świadczy on o tym że dzik jest zdenerwowany, i zaraz rozpocznie ucieczkę.
Dziki są zwierzętami stadnymi i większość życia spędzają w watahach.
Jedynie stare odyńce oraz lochy przygotowujące sie do wyproszenia żyją samotniczo.
Na żer, dziki wychodzą po zachodzie słońca i zazwyczaj żerują aż do wschodu.
Zdarzają sie jednak przypadki podczas mroźnych zim, lub tuż po posianiu ich ulubionej kukurydzy że
na żerowisku pojawiają sie gdy słońce jest jeszcze na niebie.
Najbardziej nieregularne w żerowaniu są pojedynki, które potrafią nieraz zaskoczyć wychodząc na żer w pełni
dnia.
Ekologia gatunku
W obecnych czasach, dziki nie mają praktycznie wrogów naturalnych, i jedyną
większą presją na populacje ma miejsce podczas odstrzału przez myśliwych.
Jedynie w okresie młodocianym mogą być narażone na atak drapieżników.
Dlatego też często spotyka sie dziki zbliżające sie do siedzib ludzkich, a nawet zamieszkujących
śródmiejskie parki.
Rola dzików w ekosystemach leśnych jest znacząca, gdyż uważane
są przez leśników jako przyjaciele lasu zjadają pędraki oraz larwy owadów żerujących
na drzewach.
W ekosystemach polnych ich obecność jest również wskazana gdyż w
sposób znaczący zmniejszają ilość pędraków, oraz myszy żerujących na ludzkich
uprawach.
Niestety tak sie składa, że same chętnie żerują na uprawach przez co ich
populacja musi być zachowywana na odpowiednim poziomie.
Jeśli chodzi o potencjał rozrodczy dzika, to jest on imponujący, gdyż w dobrych warunkach środowiskowych,
zwierzęta te potrafią uzyskiwać nawet do 150 procent przyrostu naturalnego w ciągu roku.
Słowniczek
Barłóg. przygotowane legowisko dzicze.
Biegi. nogi dzika.
Buchtowanie. inaczej rycie.
Buchtowisko. miejsce, w którym zakopuje sie kukurydze, ziemniaki i inne aby
udostępnić je dzikom.
Chwost. włosowa końcówka dzicz ego ogona.
Chyb. pas długich włosów od łba po grzbiet, zaniepokojony odyniec stawia chyb aby
wydawać sie większym.
Czochranie. pozbywanie sie pasożytów poprzez wycieranie o drzewa.
Fajki . kły górnej szczęki odyńca.
Gwizd . ryj dzika.
Haki. kły u loch.
Huczka. czas dziczych godów.
Kąpielisko lub tarzawisko. miejsce błotnej kąpieli dzików.
Kłapanie. dźwięk uderzanych fajek o szable, dzik kłapie gdy jest bardzo
zdenerwowany lub ranny.
Koryto dzicze. głęboka ścieżka wyrobiona w śniegu lub miękkim piasku.
Locha. samica dzika.
Lochanie. inaczej o huczce.
Malowanie. ocieranie z błota po kąpieli w błocie.
Odyniec. ponad trzyletni samiec.
Oręż. kły dzicze, czyli szable i fajki. Oręż jest trofeum łowieckim.
Pędzel. kępka włosów na przyrodzeniu odyńca.
Prośna. locha nosząca zarodki.
Przelatek. zeszłoroczny dzik.
Racica. kopyto dzika.
Rapcie. o racicach dzika.
Rapeta. pojedyncza racica.
Samura. stara locha.
Słuchy. uszy dzika.
Szable. kły dolnej szczęki odyńca.
Szarża. o ataku dzika na myśliwego.
Szpile. na tyle biegów wyrostki zostawiające charakterystyczny znak na tropie
Szczecina. suknia dzików.
Tabakiera. końcówka ryja dzika.
Warchlak. pierwszoroczny dzik.
Wataha. grupa dzików.
Wycinek. trzyletni samiec.
Zwierzyna Czarna. zaliczamy do niej dziki, oraz muflony.
Podsumowanie
Dzik, występuje na wszystkich kontynentach.
Na wolności rzadko się to zdarza, ale szacuje sie, że dzik dożywać może nawet do dwudziestu lat .
Występowanie i siedlisko
Dziki jako środowisko bytowania, obierają zazwyczaj spore kompleksy leśne,
usiane młodnikami, w których to czują sie najpewniej.
W okresie letnim nie gardzą również noclegiem w trzcinowiskach, a nawet w łanie zbóż .
W okresie jesiennym ich ulubionym matecznikiem stają się, pola
kukurydzy, z których wychodzą jedynie aby zaczerpnąć wody, lub poddać sie błotnej
kąpieli w babrzysku.
W okresie zimy barłogi dzików często są wyściełane gałęziami, i mchem stanowiąc
sypialnie dla kilku dzików śpiących przysłowiowym pokotem,
Charakterystyka ogólna
Ubarwienie sukni w zależności od genotypu może przechodzić od szarej, poprzez brązową aż do całkowicie czarnej.
Zdarzają sie również dziki łaciate.
Łeb dzika jest masywny o silnie wydłużonej części przedniej, tworzącej gwizd, zakończony czułą tabakierą, oraz orężem składającym sie z
kłów dolnej szczęki szabel oraz górnej szczęki fajek.
Rozwój oręża występuje zarówno u samców jak i samic, z tą różnicą że kły lochy nazywane hakami
zatrzymują się.
Oczy dzików są małe, ostrość wzroku jest również słaba dziki uważa sie za krótkowidzów.
Nogi dzika, zwane biegami są krótkie i dość grube, przystosowane do dużych obciążeń, zakończone są parzystymi rapetami oraz
szpilami.
U odyńców występuje również pędzel, okrywa włosowa napletka dobrze
widoczny u dorosłych osobników.
W pierwszym roku życia dzik jest warchlakiem, w drugim staje sie przelatkiem, a następnie wycinkiem bądź lochą.
Odżywianie
Gatunek uważany jest za wszystko żerny z przewagą pokarmu roślinnego.
W zależności od miejsca występowania menu dzika jest zmienne i dostosowane do
aktualnie dostępnej bazy żerowej.
Z owoców lasu dziki najchętniej żerują na owocach dębu oraz buka, jak również na kłączach rozmaitych roślin.
Z chęcią żeruje na larwach, jajach ptasich, myszach, a nawet nie gardzi padliną.
Anatomia
TABELA WYPRZEDZEŃ STRZAŁU
Rozmnażanie i rozwój
Okres huczki u dzików zazwyczaj przypada na połowę listopada, wtedy to
dziki, zbierają sie w potężne watahy, aby odbyć gody.
Ciąża u loch trwa około 110 dni.
Warchlaki na świat przychodzą w marcu lub
kwietniu.
W zależności od wieku oraz kondycji, locha wydaje na świat od 1 do 10
młodych.
Młode karmione są mlekiem matki przez około 100 dni, następnie mleko zastępowane jest pokarmem pobieranym przez
dorosłe dziki.
Dziki osiągają zdolność reprodukcyjną, zazwyczaj w 18 do 20 miesiącu życia.
Jeśli chodzi o potencjał rozrodczy dzika, to zwierzęta te potrafią uzyskiwać nawet do 150 procent przyrostu naturalnego w ciągu roku.
Zachowanie
Dziki są zwierzętami prowadzącymi w miarę systematyczny tryb życia.
Wypracowują ulubione ścieżki, oraz ulubione żerowiska.
Wychodząc na żer, lub na teren otwarty zazwyczaj wybierają drogę pod wiatr.
Każda wataha bez względu na podział wiekowy prowadzona
jest przez lochę.
Dziki są zwierzętami stadnymi i większość życia spędzają w watahach.
Jedynie stare odyńce oraz lochy przygotowujące sie do wyproszenia żyją samotniczo.
Na żer, dziki wychodzą po zachodzie słońca i zazwyczaj żerują aż do wschodu.
Ekologia gatunku
W obecnych czasach, dziki nie mają praktycznie wrogów naturalnych, i jedyną
większą presją na populacje ma miejsce podczas odstrzału przez myśliwych.
Rola dzików w ekosystemach leśnych jest znacząca, gdyż uważane
są przez leśników jako przyjaciele lasu zjadają pędraki oraz larwy owadów żerujących
na drzewach.
Niestety tak sie składa, że same chętnie żerują na uprawach przez co ich
populacja musi być zachowywana na odpowiednim poziomie.
Z zestawienia przygotowanego przez Polski Związek Łowiecki wynika, że w sezonie 2008/2009 w Polsce odstrzelono 202 683 sztuki dzika. W kolejnym odnotowano natomiast spadek odstrzału i wyniósł on 196 627 sztuk. Najwięcej zwierzyny upolowano w województwie zachodniopomorskim - 33 674 sztuk, zaś najmniej na terenie województwa świętokrzyskiego - 1 773 osobniki. Na jakim poziomie utrzyma się kontrolowany odstrzał dzików w Polsce w tym roku? - Będziemy mogli określić to dopiero po zakończeniu trwającego sezonu.
W prawie łowieckim dziki są objęte ścisłą ochroną sezonową, dlatego w myśl przepisów obowiązujących od października 2009 roku, w okresie od 16 stycznia do 14 sierpnia nie można przeprowadzać polowań na lochy. Zgodnie jednak z rozporządzeniem Ministra Środowiska polowania zbiorowe na dziki można prowadzić tylko i wyłącznie w terminie od 1 października do 15 stycznia. Zasady gospodarowania populacjami dzika są ściśle określone. Zwierze to odgrywa pozytywną rolę w podnoszeniu produktywności lasów poprzez przyśpieszanie krążenia materii w ekosystemach leśnych i przyczynia się tym samym do ograniczania gradacji wielu szkodników leśnych. To sprawia, że niezwykle istotne jest utrzymywanie względnie wysokiego zagęszczenia populacji. Według danych GUS z marca 2009 roku wynika, że populacja dzika szacowana jest na blisko 250 tys. osobników. Polski Związek Łowiecki natomiast wskazuje, że na dużych kompleksach leśnych liczebność wynosić powinna minimum 20 sztuk na 1000 ha powierzchni lasu.
Jednak z gospodarczego punktu widzenia dziki potrafią wyrządzać szkody w przyleśnych uprawach rolnych, łąkach, a nawet podchodzić pod gospodarstwa domowe. Myśliwi zobligowani są w takiej sytuacji mobilizować użytkowników terenów łowieckich do poprawy zagospodarowania obwodów. Wprowadzane są wtedy nowoczesne zasady odstrzału, co zapewnia dobrą strukturę populacji. Odstrzał strukturalny przynosi bowiem bardzo wymierne korzyści, lecz wymaga systematyczności i odpowiedzialnego podejścia. Odstrzał powinien polegać na konsekwentnym zwiększaniu odstrzału warchlaków, zmniejszaniu odstrzału przelatków, a także obniżeniu odstrzału dzików starszych do 10% całkowitego pozyskania. Takie postępowanie spowoduje, że zwiększy się ilości osobników starszych, loch, wycinków i odyńców oraz poprawi się ich struktura płciowa, wiekowa i socjalna. Kontrola odstrzałów wpłynie w znaczny sposób również na obniżenie poziomu szkód w uprawach polnych, a to ucieszy okolicznych rolników. Nowoczesne podeście do polowania na dziki wymaga od myśliwych również doświadczenia i ścisłego przestrzegania dyscypliny.